İÇERİK VE BULGULAR

BÖLÜM 1: SOSYAL GÜVENLİĞE İLİŞKİN TEMEL KAVRAMLAR.. 4

1.1          Sosyal Güvenlik Kavramı4

1.2          Sosyal Güvenlik Tanımı5

1.2.1........... Dar Anlamda Sosyal Güvenlik. 7

1.2.2........... Geniş Anlamda Sosyal Güvenlik. 7

1.3          Sosyal Güvenlik  ve Devlet. 8

1.4          Anayasada Sosyal Güvenlik.. 8

1.4.1........... Türkiye Cumhuriyeti Anayasa’sı Boyutunda Sosyal Güvenlik  8

1.5          Risk Kavramı Ve  Sosyal Riskler. 10

1.5.1........... Tehlike Çeşitleri12

1.6          Sosyal Güvenliğin Amaçları16

1.6.1........... Sosyal Güvenliğin Sosyal Riskleri Önleyici Amacı (İşlevi )16

1.6.2........... Sosyal Adaleti Sağlama İşlevi17

1.6.3........... Bireye Ekonomik Güvence Sağlama İşlevi17

1.7          Sosyal Güvenlik Araçları17

1.7.1........... Sosyal Sigorta. 18

1.7.2........... Sosyal Yardım.. 19

1.7.3........... Sosyal Hizmetler. 19

1.8          Tamamlayıcı Sosyal Güvenlik Müesseseleri20

1.9          Sosyal Güvenlik Sistemlerinin Tarihsel Gelişimi21

1.9.1........... Dünyada Sosyal Güvenlik Sistemleri21

1.9.2........... Türkiye’de Sosyal Güvenlik Sisteminin Gelişimi23

1.10        Türkiye’de Sosyal Güvenlik Mevzuatında Alt Gruplar. 28

1.10.1......... Sosyal Sigortalar Kurumu. 29

1.10.2......... T.C Emekli Sandığı29

1.10.3             Esnaf Ve Sanatkârlar Ve Diğer Bağımsız Çalışanlar Sosyal Sigortalar Kurumu (BAĞ-KUR).29

1.10.4......... Tarım İşçileri Sosyal Sigortalar Kanunu. 30

1.10.5......... Tarımda Kendi Adına ve Hesabına Çalışanlar Sosyal Sigortalar Kanunu  30

1.10.6......... Vakıf Statüsündeki Sandıklar:30

1.11        Türk Sosyal Güvenlik Sisteminin Yeni Kurumsal Yapısı31

1.11.1......... Türkiye İş Kurumu (İş-Kur)31

1.11.2......... Sosyal Güvenlik Kurumu. 31

1.11.3......... Bireysel Emeklilik Sistemi32

1.12        Sosyal Güvenlik Sisteminin Finansmanı32

1.12.1......... Prim Gelirleri33

1.12.2......... Vergilerle Finansman. 33

1.12.3......... Devlet Yardımları34

1.13        İslam’a göre Sosyal Güvenlik Anlayışı35

2             BÖLÜM 2: SOSYAL POLİTİKA VE EMEKLİLİK.. 37

2.1          Sosyal Politika Kavramı37

2.1.1........... Dar Anlamda(Klasik)  Sosyal Politika. 38

2.1.2........... Geniş Anlamda Sosyal Politika. 39

2.2          Sosyal Politikanın Hedefleri (Amaçları)41

2.2.1........... Sosyal Uzlaşma. 42

2.2.2........... Sosyal Barış. 43

2.2.3........... Sosyal Güvenlik. 43

2.2.4........... Sosyal Refah. 44

2.2.5........... Sosyal Adalet45

2.3          Düzenlemelerin Sosyal Politika Açısından Değerlendirilmesinde Kılavuz Yönerge. 46

2.4          Sosyal Politika Araçları48

2.4.1........... Geniş Anlamda Sosyal Politika Araçları48

2.4.2........... Dar Anlamda Sosyal Politika Araçları53

2.5          Sosyal Politikanın Tarihsel Gelişimi54

2.5.1........... Türkiye’de Sosyal Politikanın Tarihsel Gelişimi56

2.6          Uygulamaların Kaynağı Açısından Sosyal Politika.. 59

2.6.1........... Kamu Müdahalesi (Devlet)59

2.6.2........... Sivil Toplum Yaklaşımı (Sendika)60

2.7          Sosyal Politikaların Finansmanı61

2.8          Sosyal Politika İle İlintili Kavramlar. 62

2.8.1........... Refah Devleti Kavramı63

2.8.2........... Sosyal Devlet Kavramı63

2.9          Emeklilik.. 68

2.9.1........... Emekli ve Yaşlılık Kavramları69

2.9.2........... Yaşlanma Gerçeği70

2.9.3........... Emeklilik Sistemleri70

3             BÖLÜM 3:TÜRKİYE’DE PRİMLİ SİSTEMDE EMEKLİLİK.. 75

3.1          Genel Kavramlar. 75

3.2          Emeklilik Şartlarının Değerlendirildiği Temel Kavramlar. 76

3.2.1........... Sigortalılık Süresi76

3.2.1.1.2......... 18 Yaşın Altında Geçen Hizmetler. 76

3.2.2........... Prim Ödeme Gün Sayısı77

3.2.3........... Yaş. 77

3.3          Sigortalılık.. 78

3.3.1........... 4/1-a Kapsamındaki sigortalılar. 78

3.3.2........... 4/B Kapsamındaki Sigortalılar. 79

3.3.3........... 4/1-c (Emekli Sandığı) Kapsamındaki Sigortalılar  79

3.3.4........... Çalışmadan İsteğe Bağlı Sigortalılık. 80

3.4          Ölüm Sigortası ( Dul-Yetim Aylığı)81

3.4.1........... Ölüm Aylığından Yararlanma Şartları81

3.4.2........... Ölüm Aylığında Hak Sahiplerine İlişkin Koşullar  82

3.5          Malullük Aylığı85

3.5.1........... Malullük Aylığı İçin Genel Şartlar. 86

3.5.2........... Malüllük Aylığının Kesilmesi Ve kontrol Muayenesi87

3.6          Yaşlılık.. 88

3.6.1........... Yaşlılık Toptan Ödemesi Ve İhya. 88

3.6.2........... Sigortalıların Yaşlılık Aylıkları89

3.6.3........... 4 /1-a’lı Sigortalıların Yaşlılık Aylığı Bağlanması için Genel Koşullar  89

3.6.4........... 4 (a) Sigortalıları İçin Özel Koşullar. 91

3.6.5........... 4 /1-b’lı Sigortalıların Yaşlılık Aylığı Bağlanması için Genel Koşullar  94

3.6.6........... 4/1-b Sigortalıları için Özel Koşullar. 96

3.6.7........... 4 /1-c’lı Sigortalıların Yaşlılık Aylığı Bağlanması için Genel Koşullar  97

3.6.8........... 4/1-c Sigortalıları İçin Özel Koşullar. 98

3.7          Emeklilik İşlemlerindeki Borçlanmalar. 99

3.7.1........... Doğum Borçlanması99

3.7.2........... Askerlik Borçlanması99

3.7.3........... Personel Mevzuatlarına Göre Aylıksız İzinde Geçen Süreler  99

3.7.4........... Doktora Öğreniminde Geçen Süreler. 100

3.7.5........... Tıpta Uzmanlık Öğreniminde Geçen Süreler.100

3.7.6........... Avukatlık stajında geçen süreler. 100

3.7.7........... Tutuklulukta veya Gözaltında Geçen Süreler. 100

3.7.8........... Grev ve Lokavtta Geçen Süreler. 101

3.7.9........... Hekimlerin Fahri Asistanlıkta Geçen Süreler. 101

3.7.10             Seçim Kanunları Gereğince Görevlerinden İstifa Edenlerin Açıkta Geçirdikleri Süreler  101

3.7.11......... Yurtdışı Borçlanması101

3.7.12                   Zorunlu Göçe Tabi Tutulduktan Sonra Türk Vatandaşlığına Alınanların Borçlanma İşlemleri102

4             BÖLÜM4: SOSYAL GÜVENLİK SİSTEMİNDEKİ SORUNLAR VE SOSYAL POLİTİKA AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ. 103

4.1          Dünyada Sosyal Güvenlik Sistemlerinde Yaşanan Sorunlar. 103

4.1.1........... Gelişmiş Ülkelerin Sosyal Güvenlik Sistemlerinde Yaşanan Sorunlar  103

4.1.2........... Gelişmekte Olan Ülkelerin Sosyal Güvenlik Sistemlerinde Yaşanan Sorunlar  104

4.2          Reforma Giden Yolda Türk Sosyal Güvenlik Sisteminde Yaşanan Sorunlar. 105

4.2.1........... Demografik Sorunlar (Nüfusun Yaşlanmasına Bağlı Sorunlar)106

4.2.2........... Kayıt Dışı İstihdamVe Kaçak Sorunu. 106

4.2.3........... Kurumlar Arası Norm Ve Standart Farklılıkları108

4.2.4........... Emeklilik Yaşı Ve Erken Emeklilik Sorunu. 109

4.2.5........... Af Uygulamaları ve Borçlanma Yasaları110

4.2.6........... Oy Kaygısıyla Sosyal Güvenlik Sisteminde Yapılan Hatalı Değişiklikler  112

4.2.7........... Altyapı Yetersizlikleri113

4.2.8........... İdari ve Mali Özerklik Sorunu. 113

4.2.9........... Mevzuat Karmaşası Sorunu. 114

4.2.10......... Bütün Nüfusun Koruma Altına Alınamaması114

4.2.11......... Sağlık Harcamalarındaki Artışlar. 114

4.2.12......... Prim Tahsilat Oranlarındaki Düşüklük İle Prim Oranlarındaki115

4.2.13......... Aktif /Pasif Sigortalı Sorunu ve Emeklilik Sorunu  115

4.3          Sosyal Güvenlik Reform Süreci116

4.3.1........... 08.09.1999 Tarihli 4447 Sayılı Kanunla Yapılan Reformlar  117

4.3.1.1........ Emeklilik Yaşı Ve Emekliliğe Geçişte Kademeli Yaş Uygulaması117

4.3.2........... 20.05.2006 Tarihli 5502 Sayılı Sosyal Güvenlik Kurumu Kanunu  118

4.3.3........... 5510 ve 5754 Sayılı Sosyal Güvenlik Kurumu Kanunu  119

4.3.4           5510 ve 5754 Sayılı Sosyal Sigortalar Reformu Öncesi ve Sonrası Emeklilik Sistemi Açısından Karşılaşması120

5             SONUÇ VE ÖNERİLER.. 145

KAYNAKÇA.. 155

1         SONUÇ VE ÖNERİLER

Toplumlar, sosyal açıdan korumasız olmaları nedeniyle tarih boyunca çok acılar çekmiş ve sorunlarla nasıl baş edilebileceği hakkında pek çok şey öğrenmiştir. Sosyal devlet anlayışı ve sosyal güvenlik kavramı, bu acı deneyimlerin ve bu uğurda verilen mücadelelerin bir ürünüdür. Sosyal güvenlik sistemleri; ilkel, aile içi ve dinsel nitelikten, günümüzde devletin sağlamakla yükümlü olduğu, kurumsallaşmış, çağdaş modellere doğru bir evrim geçirmiştir. Ülkemizde de bu anlayışla sosyal güvenlik alanında reform yapma düşüncesi özellikle, 1990’lı yıllardan sonra her zaman gündemde olmuştur. Ne var ki gelişmekte olan ülkelerde yaşanan ekonomik, demografik, idari, hukuksal sorunlar gibi birçok sorun ülkemizde de görülmektedir. Ülkemizde, sosyal güvenlik sisteminin yaşadığı sorunların temelinde; devletin sosyal güvenliğe bakışındaki farklılık yatmaktadır. 1970’li yıllardan bu yana devlet, sosyal güvenlik fonlarına, bütçe ihtiyaçlarını karşılamada yararlanacak kaynaklar olarak bakmıştır. Bunun yanı sıra, sosyal güvenlik sisteminin temelinde yatan aktüerya kavramı görmezden gelinerek, kurumlarımız prim karşılığı olmaksızın hizmet sağlayan “yardım kurumları” niteliğine bürünmüştür. Geçmişteki sorunlar bugün varlığını sürdürse de, sosyal güvenlik sistemimizin temel problemleri; finansman ve kurumlarımızın devlet bütçesine getirdiği yük olarak kabul edilmektedir. Bu durum, sadece ülkemizde değil bütün dünyada genel kabul gören bir anlayış niteliğindedir. Gündemimizdeki reform yasalarının da odağına yerleşen bu anlayış, aslında soruna maliyet açısından bakılmasından öte, sosyal güvenliğe bakış açısının değiştiğinin kanıtını oluşturmaktadır.

Sosyal güvenlik sistemimizdeki sorunları çözmeye yönelik ilk ciddi adım, 1999 yılında 4447 sayılı kanunla atılmıştır. Bu yasayla, emeklilik sisteminde bir takım parametrik değişiklikler yapılarak kurumun açık vermesi engellenmeye çalışılmıştır. Kanunla getirilen değişiklikler değerlendirildiğinde; çalışma hayatının uzatılarak emeklilik süresinin kısaltılması, böylelikle aktif/pasif dengesinin sağlanarak kurumun gelirlerinin arttırılması kanunun temel amacı olarak görülmektedir. Ne yazık ki bu düzenlemeyle hedeflenen amaca ulaşılamamış, kurumun mali yapısındaki bozukluğa kesin bir çözüm bulunamamıştır. Planlı döneme geçildiğinden bu yana sosyal güvenlik kurumlarının birleştirilmesi hep amaç edinilmiştir. 2002 yılına gelindiğinde bu amacı gerçekleştirici ilk adımda atılmış, ancak Anaysa Mahkemesinin bu alandaki reformu düzenleyen KHK’yi iptal etmesi nedeniyle “tek çatı” modeline geçilememiştir. 2004 yılında Sosyal Güvenlik Kanunu tasarısı ile reform yeniden gündeme gelmiş, 2005 yılında, IMF raporları doğrultusunda sağlık ve emeklilik sisteminin ayrılması planlanmıştır. Bu amaçla hazırlanan 5502 sayılı Sosyal Güvenlik Kurumu Kanunu yürürlüğe girmiş ancak 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu yürürlüğe girdikten hemen sonra Anaysa Mahkemesince bazı maddeleri iptal edilerek kanunun yürürlüğü durdurulmuştur. Bu aşamadan sonra, Anaysa Mahkemesinin iptal kararı göz önünde bulundurularak yeniden düzenleme yapılmış ve 5754 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun TBMM’ce kabul edilmiştir.. Ancak, yapılan parametrik düzenlemelerin, sosyal devlet ilkesini zedeleyeceği konusu halen tartışılmaktadır. Reformun temel dinamiklerine bakıldığında; sistemin sorunlarının doğru tespit edildiği, ancak reformun öncelikle; finansal dengeyi sağlama amacı ile yapıldığı, sosyal güvenliğin sosyal bir hak olduğu gerçeğinin ikinci plana atıldığı görülmektedir. Erken emeklilik, kayıt dışı istihdam, demografik ve hukuksal sorunlar sistemin kanayan yarasıdır. Bunun yanında yoksul ve korunmaya muhtaç kişilerinde sistemin merkezinde olması gerektiği de bir gerçektir. Yapılan düzenleme ile sağlık alanında nüfusun tamamının zorunlu olarak katılacağı primli bir sistem öngörülmektedir. Prim ödeme gücü olmayan yoksul vatandaşların primleri ise devlet tarafından karşılanacaktır. Ancak devletin karşılayacağı sağlık yardım paketinin sınırlı oluşu ve birçok uygulamada (finansal dengenin sağlanması amacıyla) katılım payı alınması sosyal devlet anlayışını ve sosyal hak kavramını zedelemektedir. Bunun yanında sigortacılık alanında yapılan düzenlemelerle; ülkemizdeki ortalama insan ömrü göz önüne alındığında, emeklilikte geçirilen ortalama sürenin gereğinden fazla kısaldığı, aylık bağlama oranın da çok fazla düşürüldüğü göze çarptığı, bu durumun bireylerin emekli olacaklarına olan inançlarını azaltacağı, bununla beraber vücut gücüne dayalı işlerde çalışanların 65 yaşına kadar çalışma olanaklarının olmadığı gibi eleştirilerin reforma ilişkin olumsuzluklar olarak sıralanabildiği müşahede edilmektedir. Aşağıda bu çalışmada reformun değerlendirilmesinde sosyal politika hedefleri ve araçlarına ilişkin uygunluk değerlendirilmesi şeklinde bir metodoloji kullanılmıştır. Bu çerçevede öncelikle sosyal güvenlik hedeflerini düzenlemeler bazında nasıl ölçümlenebileceğine ilişkin bir kılavuz metin oluşturulmuş ve bu metin çerçevesinde her bir ana reform maddesi değerlendirilmiştir. Aşağıda bu değerlendirmeler özet olarak verilmiştir.

Sigortalı Sayılma Hallerinin Aynı Kanun Altında Düzenlenmesi-Kurumların Birleşmesi

-Sosyal Uzlaşma Açısından; Farklı kurumların oluşturduğu eşitsizliklerin daha kontrol edilebilir hale gelmesi ve tek düzenleme ile daha şeffaf bir işleyişe adım atıldığı söylenebilir. Bu yönüyle uzlaşı hedefine daha uygun olduğu ifade edilebilir.

-Sosyal Barış Açısından; Bu düzenleme yeni farklılıklar getirmekten çok farklılıkları azaltma ve karşılaştırılabilir kılma noktasında değerlendirilebilir. Bu çerçevede orta uzun vadede sosyal barışa hizmet edeceği düşünülebilir.

-Sosyal Güvenlik Açısından; Bu düzenlemenin sosyal güvenlik hedefi çerçevesinde, otonom tüketim tanımlamalarında kısa vadede değişiklik öngörmediği, orta ve uzun vadede şeffaflık artışının dezavantajlı kesimler açısından olumlu yansımalarının olabileceği ve bu yansımaların rasyonel olduğu, sosyal güvenlik alt standartlarının geliştirilmesi hedefine hizmet ettiği, bütçe imkânlarını kısa vadede zorlayacak ani ve büyük değişiklik içermemesi sebebiyle uygulanabilir olduğu ifade edilebilir.

-Sosyal Refah Açısından; Şeffaflığın artmasının orta ve uzun vadede dezavantajlı kesimlerin maddi refahlarına katkı sunması öngörüsü gerçekleşirse bu sonuca bağlı olarak maddi ve manevi tatminin artacağı değerlendirilebilir. Ancak aylık hesaplamalarındaki teknik incelik ve farklılıkların uzunca bir süre devam edecek olması bu öngörünün gerçekleşmesini şüpheli hale getirmektedir.

-Sosyal Adalet Açısından; Şeffaflık artışının adalet ilkesinin yerine getirilmesi katkı sağlayıcı düşünülmekle birlikte bir üst maddede yazdığımız belirsizliklerin sosyal adalet hedefine hizmet etmede de şüpheler doğurduğu ifade edilmelidir.

 

-Düzenlemenin SosyalPolitika araçlarından; Sosyal Planlama, Regulasyon ve Kontroller kapsamında olduğu söylenebilir.

 

Yaş Düzenlemelerinin Sosyal Politika Değerlendirmesi 

 

-Sosyal Uzlaşma Açısından;Bu düzenleme ile aktüeryal dengenin sağlanmasına yönelik olarak emeklilik yaşının yükseltilmesi metodu kişilerin bireysel çıkarlarıyla örtüşmediğinden dolayı bu düzenlemenin geniş halk kitlelerinin sosyal uzlaşısına dayandırıldığından bahsedilemez. Ancak ekonomi yönetim çevrelerinin belli seviyede uzlaşısı ifade edilecektir. Düzenlemenin gerekliliğinin daha iyi anlatılması ve kavranması sosyal uzlaşıyı bir ölçüde artırabilecektir.

-Sosyal Barış Açısından; Bu düzenleme ile emekli olma yaşında yasa öncesi ile kıyaslandığında yaşın yükselmesine yönelik 5 ve 7 yıl gibi ciddi değişiklik olmuştur. Bu durum zaten yüksek olduğu düşünülen emekli yaşını daha da yükseltmiştir. Ancak ülkemizde geçmiş yasalardan kazanılmış hakları devam eden sigortalıların 38-42 yaşından başlayarak kademeli olarak emekli olma haklarını sürdürüyor olmaları bu hakkı elinde bulundurmayan kişiler açısından toplumsal barışa olumsuz yönde etki ettiği söylenebilir. Ayrıca kişilerin sigortalılık başlangıçlarının belli bir tarih öncesi ve sonrasına bağlı olarak emeklilik yaşlarının değişmesi aynı yaştaki çalışanlar arasında dahi önemli farklılıklar doğmasına sebep olabilmektedir. Bu açıdan da geçiş süresinin sosyal barış hedefiyle uyuşmadığı söylenebilir. Geçiş süreci sonrası eşitlenen yaşa ilişkin düzenlemenin sosyal barışa hizmet edip etmeyeceği uygulamanın yaygın örnekleri ortaya çıktığında daha sağlıklı değerlendirilebilecektir.

-Sosyal Güvenlik Açısından;Bu düzenleme ile emekli olma yaşının yükseltilmesi, ortalama yaşam süresi dikkate alındığında kişilerin emeklilik sonrası maaş alma sürelerini kısalttığı düşünülerek emekli maaşı alan sayısını azaltacağı düşünülmektedir. Emekli sayısının azalması paralelinde, emekli aylıklarının daha yüksek olma olasılığı ortaya çıkmaktadır. Bu durum emekli maaşı dışında geliri olmayan kitle açısından emeklilik sonrası refah seviyesinin artması dolayısıyla otonom tüketim seviyesi bakımından önceki duruma göre daha üst düzeyli bir gelir seviyesini getirebilir. Ancak bu durumun varsayım sal olduğu unutulmamalıdır. Ayrıca emekliliğe erişme yaşının yukarı doğru ilerletilmiş olması emeklilikle ilgili sosyal güvenliğe ulaşmanın güçleştirilmesi manasına gelebilecektir. Dolayısıyla sosyal güvenlik alt standartlarında bu açıdan gerilemeden söz edilebilir. Bütçe imkânları açısından değerlendirildiğinde,  yaş düzenlenmesinin uygulanabilirliği artırdığı ifade edilebilir.

-Sosyal Refah Açısından;Bu düzenleme ile emeklilik yaşının yükseltilmesi, emeklilik sonrası maaş alma süresinin kısalmasına paralel olarak emekli maaşı alan kişilerin sayısında azalış ve bu durumda emekli maaşlarının yükselmesi olasılığının kişi başı GSMH’yi artıracağı varsayım sal olarak söylenebilir. Bununla birlikte toplumda emekli yaşının yüksek olduğu ve bu yaş şartının tamamlanamayacağı düşüncesi kişilerde birtakım güvensizlik ve kaygı hissi oluşturabilir. Bu çerçevede düzenlemenin manevi tatmin açısından sosyal refaha olumsuz etki yaptığı söylenebilir.

-Sosyal Adalet Açısından;Bu düzenleme ile farklı statüdeki 4/1(a-b-c) kişilere aynı yaşta emekli olma şartı getirilmektedir. Ülkemizdeki çalışma koşuları açısından bakıldığında bu durumun özellikle 4/1-a sigortalılarının ağır şartlarda çalıştığı gerçeği ile bağdaşmadığı söylenebilir. Bu açıdan düzenlemenin sosyal adalet hedefine ulaşmadığı söylenebilir. Bu eşitlemenin,  mutlak eşitlik açısından bakıldığında bunun sosyal adalet ilkesine uygun olduğu da değerlendirilebilmektedir.

-Düzenlemenin SosyalPolitika araçlarından; Regulasyon ve Kontroller, Vergi, Gelirler kapsamında olduğu söylenebilir.

 

Prim Gün Sayısı Düzenlemesinin Sosyal Politika Değerlendirmesi

-Sosyal Uzlaşma Açısından;Düzenlemenin Bağ-kur ve Emekli Sandığı çalışanlarında hiçbir değişiklik yapmaması, işçi statüsünde olanlar için ise ufak çaplı bir değişiklik getirmesi önemli bir kabul edilemezlik potansiyeli taşımamaktadır.

-Sosyal Barış Açısından;Düzenlemenin Bağ-kur ve Emekli Sandığı çalışanlarında hiçbir değişiklik yapmaması, işçi statüsünde olanlar için ise ufak çaplı bir değişiklik getirmesi önemli bir yeni farklılığa sebebiyet vermediği dolayısıyla sosyal barış hedefine aykırı bir durum taşımadığı ifade edilebilir.

Ancak kazanılmış haklar sebebiyle halen birçok kişinin 5000 ve benzeri prim gün sayısıyla emekli olmuş-oluyor olması kişilerde 7000 gün henüz tam kabullenilmemişken ve eskiye dönüş arzu edilirken bir miktar daha prim gün sayısının artırılması hayal kırıklığına, dolayısıyla sosyal barışta da bir miktar zedelenmeye sebep olabilecektir.

-Sosyal Güvenlik Açısından; Bu düzenleme otonom tüketim harcamaları açısından büyük bir olumsuz durum getirmemektedir. Düzenlemenin bütçe imkânlarıyla uyumlu olduğu, anlaşılmaktadır. Emekli olma yaşının yükselmesine paralel olarak zaten çoğu kişinin prim gün sayısını tamamlasa bile çalışmaya devam edeceği ve ortalama prim gün sayısının 7200 günün de üstüne çıkacağı varsayıldığında aktüeryal denge açısından rasyonel olduğu değerlendirilebilir.

-Sosyal Refah Açısından; Düzenlemenin Bağ-kur ve Emekli Sandığı çalışanlarında hiçbir değişiklik yapmaması, işçi statüsünde olanlar için ise ufak çaplı bir değişiklik getirmesi kişi başı GSMH ve manevi tatmin açılarından tek başına önemli bir etki yapmayacağı değerlendirilebilir.

-Sosyal Adalet Açısından;Düzenleme ile gün sayısında yasa öncesi ve sonrasında yaş yükselmesine oranla değişikliğin fazla olmadığı görülmektedir. Bu açıdan bakıldığında sosyal adalet olgusunda direk olarak olumlu veya olumsuz etkisinden bahsedilmediğinden sosyal adalet açısından değerlendirme de bulunulmamıştır. Sosyal barış başlığında belirtilen, beklentilerle ilgili muhtemel hayal kırıklığı, sosyal adalet başlığında da olumsuz bir algıya yol açabilecektir.

-Düzenlemenin SosyalPolitika araçlarından; Regulasyon ve Kontroller, Vergi, Gelirler kapsamında olduğu söylenebilir.

 

Emekli Aylıklarının Sosyal Politika Değerlendirmesi 

-Sosyal Uzlaşma  Açısından; Düzenleme ile aylık bağlama oranının düşürülmesi neticesinde emekli aylıkları özellikle asgari ücretli kişilerin aylıklarında ciddi anlamda düşüşe sebebiyet vermekte, primleri yüksek olan kişilerin maaşlarında ise büyük çapta bir değişiklik oluşmamaktadır. Teknik yönü ağır basan bu uygulamanın daha önce emekli olanlara göre daha az emekli maaşı alacak olan geniş bir kesim tarafından kabul edilemez görüleceği doğal bir beklentidir.

-Sosyal Barış Açısından; Düzenleme ile özellikle asgari ücretli olarak çalışan kişilerin yasa öncesi ile karşılaştırıldığında emekli aylıklarında ciddi anlamda düşüşlerin olduğu görülmektedir. Aynı yaş ve aynı gün sayısıyla emekli olan kişilerin yasa öncesi ve sonrası karşılaştırıldığında aylıkların farklı olması toplumsal barışı zedeleyen bir durum olarak değerlendirilebilir.

-Sosyal Güvenlik Açısından;Düzenleme ile aylık bağlama oranının düşürülmesi neticesinde emekli aylıkları özellikle asgari ücretli kişilerin aylıklarında ciddi anlamda düşüşe sebebiyet vermektedir. Bu durum otonom tüketim harcamalarına olumsuz etki edecektir. Uygulamanın yüksek ücretli kişilere etki etmezken, asgari ücretlilerin emeklilik aylıklarının daha da düşürülmesinin çok da rasyonel olmadığı değerlendirilebilir. Uygulamadaki teknik ayrıntılar aynı şartlarda çalışma hayatını sürdürmüş ve prim gün sayısı aynı tarihte tamamlamış aynı yaştaki iki asgari ücretlinin emeklilik aylığında farklılığa yol açmaktadır. Buna göre prim günü tamamlandıktan sonra emeklilik yaşına kadar çalışan kişinin maaşı, bu süre boyunca fazladan prim yatırmış olmasına rağmen, bu süreyi herhangi bir çalışma ve prim yatırması olmayan diğerinden, daha düşük duruma gerilemektedir. Bu durum rasyonel görülmediği gibi istihdamda kayıt dışılığı teşvik eder bir uygulama olarak da değerlendirilebilir.  Rasyonel olmayan bu uygulama bütçe imkanları açısından olumsuzluk getirmemekte tam tersi düşük ücret politikası sebebiyle kurum giderlerini azaltıcı etki etmektedir.

-Sosyal Refah Açısından;Düzenleme sonrasında zaten yaşam şartları açısından eleştirilen ilk kademe aylıkların daha da fazla düşmesinin kişi başı GSMH’yi olumsuz etkileyeceği değerlendirilebilir. Bu durumun diğer ekonomik gelişme ve dengeler bir kenara bırakıldığında maddi ve manevi tatmin açısından sosyal refah hedefinden uzaklaşmaya sebep olacağı düşünülebilir.

-Sosyal Adalet Açısından; Aylık bağlama oranının düşmesi kısa vade de kendini çok belli ettirmemekle beraber 2008 sonrası çalışmaların artmasına bağlı olarak aylıkların uzun vade de daha da düşeceği öngörülebilir. Bu düşüş sonrası kişiler arasındaki emekli aylıklarındaki farkların artmasının düzenlemeye ilişkin adaletsizlik algısını daha da artıracağı ve olumsuz etkileyeceği değerlendirilebilir.

-Düzenlemenin SosyalPolitika araçlarından; “Vergi ve Gelirler Politikası” kapsamında olduğu söylenebilir.

 

Malullük işlemlerinde Sosyal Politika Değerlendirmesi

-Sosyal Uzlaşma Açısından; Bu düzenleme ile getirilen malullük oranı değişikliği tıbbi değerlendirmeler ve uygulama birliği ile hüküm icra etmektedir. Yine yıl ve prim değişiklikleri ise özellikle aktüeryal denge açısından sgk bütçesini optimize etmeye yönelik olarak değerlendirilebilir. Düzenleme ile malullük oranının 2/3’ten % 60’a indirilmesi malulen emeklilik şartlarında kolaylaştırmaya yönelik uygulama olarak görülmüştür. Bununla beraber başkasının bakımına muhtaç olmayan sigortalılar için 10 yıllık sigortalılık süresinin ilave edilmesi ise; malulen emeklilik şartları açısından zorlaştırıcı olarak değerlendirilmektedir. Yapılan değişikliklerle sigortalılık türüne dayalı malullük farklılıklarının kaldırılmış olması sosyal uzlaşıya olumlu etki edebilecektir. Ancak asıl uzlaşının teknik ve tıbbı değerlendirmeler gereken uygulamaların,  tarafların geneli tarafından ayrıca ve uygulamadaki sorunlar çerçevesinde değerlendirilebileceği düşünülmüştür.

-Sosyal Barış Açısından;  Malulen emekli olmak isteyen sigortalılardan başkasının bakımına muhtaç olmayanlara diğer şartların yanında 10 yıllık sigortalılık süresinin getirilmesi yeni bir düzenlemedir. Toplumda eski şartlardan emekli olan kişilerin varlığının bilinmesi ve düzenlemenin malulen emeklilik şartlarını süre açısından daha da zorlaştırılması sebebiyle sosyal barışa olumsuz etki ettiği söylenebilir. Ancak sigortalılık türüne bağlı farklılığın kalmış olması sosyal barış açısından olumlu olarak değerlendirilecektir. Ayrıca daha önce de ifade edildiği üzere, uygulama birliği çerçevesinde önemi ortaya çıkan bu konuda  suiistimal edenlerin önlenememesi halinde hem gerçek hak sahipleri açısından hem de sosyal barış açısından geriye gidiş söz konuşu olabilecektir.

-Sosyal Güvenlik Açısından;  Yukarıda sosyal uzlaşı ve sosyal barış değerlendirmelerinde de bahsedildiği gibi düzenlemenin malullük oranının düşürülmesinin haricinde genel olarak malulen emeklilik şartlarını zorlaştırdığı görülmektedir. Bu durum elinde olmayan sebeplerden dolayı malul kalma riskiyle karşılaşan kişiler açısından bakıldığında başka bir geliri olmayanlar için gelirlerinin kesilmesi durumuna sebebiyet verdiğinden otonom tüketim harcamalarını olumsuz yönde etkileyecektir. Ayrıca elinde olmayan sebeplerden dolayı malul olan kişilerden belli bir gün ve sigortalılık süresi istenmesi sosyal güvenlik standartlarının alt hedefleri açısından geriye gidiş olarak düşünülebilir.

-Sosyal Refah Açısından;   Düzenlemenin malulen emeklilik şartlarını zorlaştırdığı kanaatine varılmaktadır. Bu durumun özellikle çalışarak geçimini sağlayan sigortalıların malullük durumlarında aylık bağlanma imkanlarını zorlaştırılmış olması  maddi ve manevi tatmin ve güven duygusunun temini açısından sosyal refaha olumsuz etki edeceği düşünülebilir.

-Sosyal Adalet Açısından;  Düzenleme öncesi farklı statülerdeki sigortalılardan farklı gün (Emekli Sandığı 3600, SSk ve Bağ-kur 1800 gün) sayısıyla malulen emekli olma ön koşulu aranmaktaydı. Düzenlemeyle bu durumun bütün statüler için 1800 gün olarak eşitlenmesinin sosyal adalet açısından bir eksikliğin giderildiği düşünülmektedir.

-Düzenlemenin SosyalPolitika araçlarından; “Regulasyon ve Kontroller”  kapsamında olduğu söylenebilir.

Ölüm Aylığı Bağlama Şartlarının Sosyal Politika Değerlendirmesi

-Sosyal Uzlaşma Açısından;

Düzenlemeyle 4/1-a’lı sigortalıların hak sahiplerine ölüm aylığı bağlanma şartı borçlanarak 900 prim gün sayısından borçlanmasız 5 yıl sigortalılık süresi ve 900 prim gün sayısı olarak değiştirilmiştir. Bu açıdan hak sahiplerine ölüm aylığı bağlanma şartlarında bir zorlaştırma olduğu görülmektedir. Öte yandan 4/1-c sigortalılarından ise 3600 prim gün sayısı istenirken düzenlemeyle 1800 güne indirilmesi kolaylaştırıcı yönde uygulama olduğu düşünülerek kısmi anlamda bir uzlaşıdan bahsedilebilir.

-Sosyal Barış Açısından;

4/1-a’lı sigortalıların hak sahiplerine ölüm aylığı bağlanma şartı olan borçlanmasız 5 yıl sigortalılık süresi ve 900 prim gün sayısı istenmesi düzenlemenin getirmiş olduğu bir yeniliktir. Bu düzenlemeden etkilenecek sigortalı hak sahiplerinin azımsanmayacak kadar çok olabileceği düşünülerek bu düzenlemenin sosyal barış hedefini sağlamadığı söylenebilmektedir.

-Sosyal Güvenlik Açısından;

Bu düzenlemenin özellikle 4/1-a sigortalılarına yönelik yasa öncesi borçlanmasız 900 gün koşulu yasa ile borçlanarak 900 güne tamamlama olarak değiştirilmesi ölüm aylığı bağlama şartlarını zorlaştırdığı, 4/1-c sigortalıları için ise 10 yıllık fiili çalışmayı 5 yıla indirmeyle ölüm aylığı bağlama şartlarını kolaylaştırdığı kanaatine varılmaktadır. Her iki durum içinde hak sahiplerinin başka bir geliri olmadığı düşünüldüğünde 4/1-a sigortalarına otonom tüketim açısından olumsuz,4/1-c sigortalıları açısından ise olumlu etki yaptığı söylenebilir. Ancak ölüm gibi kişinin elinde olmayan bir hadise neticesinde hak sahiplerine ölüm aylığı bağlanması için belli şartların koşulması sosyal güvenlik standartları alt hedefleriyle bağdaşmadığı, rasyonellik açısından değerlendirilme yapılamayacağı, bütçe imkânları açısından sürdürülebilir olduğu söylenebilir.

-Sosyal Refah Açısından;

Ölüm aylığı bağlanması için belli şartların istenmesi sosyal güvenlik anlayışıyla bağdaşmayacağı düşünüldüğünde her türlü şartın sosyal refah açısından maddi ve manevi güven hislerini geriye götüreceği değerlendirilebilir. Düzenlemedeki şartlara ilişkin değişiklikler güvence kapsamını genişlettiği ölçüde sosyal refah sağlayıcı olarak değerlendirilebilir. Ancak  suiistimale yönelik özellikli vakalar ve aktüeryal denge göz ardı edildiğinde ölüm gibi bir belirsizliğe bağlı hak kazanımlarının tamamen şart dışı bırakılması sosyal refah hedefi açısından istenen bir durum olarak değerlendirilebilir.

Konuya salt ilgili değişiklikler özelinde bakıldığında, yasanın 4/1-a sigortalılarının ölüm aylığı bağlama şartlarını zorlaştırdığı 4/1-c sigortalıları için ise; kolaylaştırdığı düşünülerek, düzenlemenin 4/1-a sigortalılarının hak sahiplerinde gelir kaybı oluşturduğu 4/1-c sigortalıları için ise gelir kazancı söz konusu olduğundan düzenlemenin sosyal refah hedefini kısmi olarak sağladığı düşünülebilir.

-Sosyal Adalet Açısından;

Düzenlemenin farklı statülerdeki sigortalıların hak sahiplerine ölüm aylığı bağlanması için gerekli prim gün sayısını eşitlemesi, eşitlik anlayışı açısından bir eksikliği giderdiği düşünülerek sosyal adalet hedefine hizmet edebileceği düşünülebilir.

-Düzenlemenin SosyalPolitika araçlarından; “Regulasyon ve Kontroller, Sosyal Planlama, Politikası”  kapsamında olduğu söylenebilir.

 

Anlaşmalı Boşanmaların Sosyal Politika Değerlendirmesi

-Sosyal UzlaşmaAçısından; Düzenlemeyle varlığı bilinen ancak yasal anlamda müdahale yetkisinin olmaması, yasayla birlikte anlaşmalı boşanarak birlikte yaşayan kişilerin tespiti halinde maaşlarının kesilebileceğinin yolunu açmıştır. Ancak durumun  tespiti, duyarlı kişilerin şikayeti veya kurumca yetkilendirilmiş görevlilerce yapılabilmektedir. Şikayet ve denetimlerin yeterli olmadığı ve durumun yaygın olduğuna yönelik görüşler bulunmaktadır. Bunlar dikkate alındığında bu suiistimalin kaynaklarının iyi araştırılarak önlenmesi için  toplumsal bilincin arttırma yönünde yapılabilecek çalışmaların  da sosyal uzlaşıya katkı sağlayacağı değerlendirilebilir.

-Sosyal Barış Açısından; Kız çocuklarının anlaşarak boşanıp yetim aylığı almasına, yasa öncesi müdahale yapma konusunda yasal yetkinin olmayışı, yasanın bu anlamda bir yenilik getirerek bu durumun tespit edilmesi halinde maaşın kesilmesi, yasa sonrası kız çocuklarının anlaşarak maaş alması yönünde kısıtlamaya gidildiğini göstermektedir. Bu durum haksızlığı giderme yolunda bir adım olması açısından sosyal barışa olumlu etki etmektedir. Bunun yanında konunun bilinirliğinin artması ancak suiistimallerin önlenmesinde yeterli etkinliğe ulaşılamaması durumu sosyal barışa olum etki edebilecektir.

-Sosyal Güvenlik Açısından;  Daha adil ve etkin sosyal güvenlik standartlarının geliştirilmesi ve bunu sağlamaya yönelik bütçeyi aşındırıcı olumsuzlukların azaltılması  açısından olumlu karşılanacaktır.

-Sosyal Refah Açısından;  Kız çocuklarının anlaşmalı boşanarak maaş almaları sosyal güvenlik sisteminde haksız yere ek ödeme yükü getirmektedir.  Bu düzenlemenin haksız maaş alımının engellenmesine yönelik olması Kurum bütçesi ve sonrasında sağlanabilecek kişi başı gelirlere maddi açıdan olumlu etki yaptığı söylenebilir. Bununla birlikte düzenlemenin sorunu etkin  olarak giderememesi ve bu şekilde maaş alanların devam ettiğinin bilinmesi durumunda  toplumdaki diğer kişileri manevi olarak güvensizliğe sevk edileceği söylenebilir.

-Sosyal Adalet Açısından ; Düzenlemenin anlaşarak boşanan kız çocuklarının haksız yere maaş almalarını kısıtlamaya yönelik olması adaletsizliği gidermeye yönelik bir uygulama olduğu düşünülerek sosyal adalet hedefine olumlu etki yaptığı görülmektedir.

 

-Düzenlemenin SosyalPolitika araçlarından; “ Vergileme, Gelirler, Sosyal Planlama Politikası”  kapsamında olduğu söylenebilir.

 

Borçlanmaların Sosyal Politika Değerlendirmesi

-Sosyal Uzlaşma Açısından;  Borçlanma durumu yasa öncesinde de sınırlı haller için var olan bir imkândır. Yasa ile bu haller biraz daha genişletilmiş olmaktadır. Borçlanabilen hallerin güncel gereklilikler ve beklentiler çerçevesinde arttırılması kabul edilebilir metod olarak değerlendirildiği için sosyal uzlaşı hedefine ters düşmemektedir. Ancak toplumdaki beklentilerin hepsinin karşılanamamış olması ve tam olarak sınırların hangi objektif kriterlere dayanılarak nereye kadar genişletileceğine dair tartışmalara beklentileri karşılanmayan kesimler açısından kabul edilemez ya da yetersiz olarak görülebilecektir.

-Sosyal Barış Açısından; Düzenleme ile borçlanmanın sınırları genişletilerek 4/1-a statüsüne tabi olan bayanların işe girdikten sonra doğum yapıp, doğumdan sonra iki yıla kadar çalışılmayan sürelerin ve iki çocuğa kadar borçlanılması imkânı getirilmiştir. Bu durum sadece  4/1-a statüsündeki kişilere tanınması, iki çocukla sınırlandırılması ve işe girme şartı açısından işe girmeden doğum yapan bayanlar açısından haksızlığa sebebiyet verdiği düşünülmektedir. Bu yeni farklılıklar ve bazı uygulama yönetmeliklerinin yasanın ruhuna aykırı olarak başka kriter ve sınırlamalar getirdiğine yönelik eleştiriler bulunmaktadır. Bu eleştirilerin sosyal barış hedefini sağlamada bazı olumsuzluklar getirdiği düşünülebilir.

-Sosyal Güvenlik Açısından ; Mevcut olan ve yeni getirilen borçlanma imkânlarının tamamı iradi olup vatandaşların inisiyatifindedir. Dolayısıyla vatandaş maddi kazanç ve refah artışı beklentisi ve hesabı ile bu borçlanmaları yapabilmektedir. Dolayısıyla bu imkânların genişletilmiş olması faydalanabilenler açısından bütçelerine ve otonom tüketim alt sınırlarına olumlu bir katkı olarak değerlendirilebilir. Dolayısıyla sosyal güvenlik alt sınırlarını da genişlettiği varsayılabilir. Bununla birlikte bütçe ve aktüeryal denge açısından özellikle yurtdışı borçlanmalarının olumsuzluklar içerdiğine dair birçok eleştiri getirilebilmektedir. Bu genel eleştiriler ele alındığında bir borçlanma düzenlemesinin yapısı itibariyle gereklilik arz etmesi bir kriter, borçlanılacak miktarın ve buna ilişkin ödeme ya da zamana bağlı kesintilerin kriterlerinin belirlenmesi teknik aktüeryal bir sorun olarak ele alınabilir. Rasyonel çerçeve bu şekilde ele alınabilir.

-Sosyal Refah Açısından; Özellikle doğum borçlanmasının faydalanan kişi sayısı açısından geniş bir kitleye hitap ettiği maddi ve manevi tatmin yönünden sosyal refah hedefine hizmet ettiği değerlendirilebilir.

-Sosyal Adalet Açısından; Mevcut sistemde yurtdışındaki ev hanımlarına borçlanma imkânı varken Türkiye’de bulunan bayanlara bu imkân verilmemektedir. Düzenlemeyle bu durumun giderilmemesinin yanında, 4/1-a sigortalılarına doğum borçlanma hakkı getirilip 4/1-b kapsamındaki sigortalılara bu hakkın sağlanmaması vb. uygulamalar kişilerin sosyal güvenlik sisteminde adaletsizlikler bulunduğu algısına yol açabilmektedir.

 

-Düzenlemenin SosyalPolitika araçlarından; “ Regulasyon ve Kontroller, Sosyal Planlama Politika”  kapsamında olduğu söylenebilir.

 

SGDP Uygulamasının Sosyal Politika Değerlendirmesi

-Sosyal Uzlaşma Açısından;  Düzenlemenin ruhuna bakıldığında sosyal güvenlik destekleme primi işsizlik oranlarının düşürülmesi mücadelesiyle yakından ilintili olduğu değerlendirilmektedir. Ancak uygulanan araçla doğrudan gelirler politikasını etkileyen ve kişilerin kazanılmış haklarında kişilerin gelir seviyelerine bakılmaksızın ve ihtiyaç unsuru gözetilmeksizin geri gidişler getirilmektedir. Ayrıca aktarılan destekleme primlerinin işsizlikle mücadele de kullanılması araç-amaç uyumluluğu açısından aranmalıdır. Bu uyumluluk sağlanmaksızın getirilen düzenlemenin kabul edilebilir olma açısından, kişilerin özellikle gelir seviyeleri ve anayasal bir hak olan teşebbüs hürriyeti önünde engeller oluşturması yönleriyle sıkıntılar taşıdığı ifade edilebilir.

-Sosyal Barış Açısından; Düzenleme ile yeni bir uygulama olarak emeklilerin emekli aylıklarını alıp aynı zamanda SGDP ye tabi olarak çalışması engellenmiştir. Mevcut uygulamada genç yaşta emekli olan kişiler ekonomik gerekçelerle çalışmak istemektedirler. Ancak yasa sonrası emeklilik yaşının 58’den başlayıp 65 yaş olduğu düşünülerek bu durumun kendiliğinden çözüldüğü görülerek düzenlemenin sosyal barış açısından olumlu veya olumsuz bir durum getirmediği söylenebileceği gibi uygulamanın ilerde hayata geçeceği dolayısıyla şimdiden olumlu veya olumsuz bir değerlendirmenin mümkün olmadığı da söylenebilir.

-Sosyal Güvenlik Açısından; Bu düzenlemenin sosyal güvenlik açısından otonom tüketim harcamalarına olumsuz etki yaptığı değerlendirilebilir. Bu değişikliklere ülkemizdeki aylıkların düşüklüğü açısından bakıldığında  rasyonel olmadığı ayrıca  uygulanabilirlik açısından kişileri kayıt dışı çalışmaya sevk edebileceği ifade edilebilir. Kurum bütçesine yük değil katkı getirdiği değerlendirilebilecek olsa da kayıt dışı çalışmanın varlığı halinde bunu bütçeye olumsuz etkisinin negatif dışsallık olarak ortaya çıkacağı düşünülebilir.

-Sosyal Refah Açısından; Düzenlemenin işsizlikle mücadele ve kurum gelirlerine artırmaya yönelik olduğu değerlendirildiğinde tek başına sosyal refah alt sınırının geliştirilmesi hedefine yönelik olmadığı söylenebilir. Hatta taam tersi şekilde kişilerin emeklilik sonrası çalışma hürriyetlerini kısıtlaması sebebiyle olumsuz olarak da değerlendirilebilir. Ancak ileride görülecek uygulama sonuçlarının ve üretilebilecek etkin ve yerinde politikalara bağlı olduğu da söylenmelidir. 

-Sosyal Adalet Açısından; Yapılan düzenlemenin toplumdaki kişiler arasında farklılık oluşturması sebebiyle adalet duygusunda zedelenme oluşacağı değerlendirilebilir. Yasa da yapılan düzenleme ile sigortalılığı önce ve sonra olanların emeklilik sonrası çalışabilme durumlarının farklılaşması ve aynı zamanda yasa sonrası 4/1-b emeklilerine bu hakkın devam ettirilip, diğer statülerdekilere hak tanınmaması sosyal adalet duygusunun zedelenmesine sebep olabilir.

İsteğe Bağlı Sisteminin Sosyal Politika Değerlendirmesi

-Sosyal Uzlaşma Açısından; Reform öncesi İsteğe bağlı prim ödeyebilmek için aranan 1080gün sigortalılığın olması şartı düzenleme ile kaldırılmıştır. Çalışarak,  prim gün sayısını tamamlama imkanı bulunmayanların emekli olması yönünde kolaylaştırıcı bir uygulama olduğu düşünülerek sosyal uzlaşıdan bahsedilebilir.

-Sosyal Barış Açısından;. Düzenleme ile isteğe bağlı sigortalıların 4/b (Bağ-kur) emeklilik sistemine tabi tutulmasının, bu sisteme tabi olmak istemeyenlerin arzu etmediği bir durum olması nedeniyle bu kişiler özelinde sosyal barışı desteklemeyen bir yenilik olarak görülebilir. Ancak 1080 gün şartının kaldırılmasının isteğe bağlı sistemine girişi kolaylaştırması açısından önceki şartta bu rejime dahil olamayanlar için sosyal barışı destekleyici bir unsur olarak görülebilir. Tüm bunlarla beraber isteğe bağlı sigortalılık sonrasında elde edilen kazanımların, daha teferruatlı ve masraflı prim ödemeli emekliliklerle aynı olması durumunda, külfetli bir süreç sonunda emekli olanlar açısından sosyal barıştan bahsetmek mümkün olamayacaktır.

-Sosyal Güvenlik Açısından;  Düzenleme ile getirilen sağlık uygulamasının kişilerin sağlık ihtiyacı açısından otonom tüketim tanımlamalarında olumlu etki yaptığı,  düzenlemenin kişileri 4/1-b kapsamına alarak sosyal güvenlik sisteminin emekli maaşı ödeme sistemindeki alt standartlara  tabi tutması ve bütçe  açısından daha fazla prim tahsil etmesinin sosyal güvenlik aktüeryası bağlamında hedefe uygun bir düzenleme olduğu söylenebilir.

-Sosyal Refah Açısından;  Prim ödeme gün sayısı olmadan isteğe bağlı prim ödeme imkânının sağlanmış olması ile sisteme girenlerin sağlık hizmetlerinden yararlanıyor olabilmesi; hiç çalışma imkânı olmayan kişilerin uzun vadede emekli olarak gelirlerini artırması, kısa vade de ise sağlık güvencesi açısından kendilerini özgür ve güven içinde hissetmelerinin sağlaması açısından kısmi de olsa sosyal refah hedefini sağladığı söylenebilir.  

-Sosyal Adalet Açısından; 506 sayılı kanuna göre prim ödeyenlerin 01.10.2008 sonrası sigortalıların tercihine bırakılmaksızın 4/1-b (bağ-kur) kapsamına alınması karşısında 5434 sayılı emekli Sandığı’na tabi isteğe bağlı ödeyenlerin eski haklarını saklı bırakmasının, 506 kapsamından gelen sigortalılar bağlamında adalet algısını zayıflatabilmesi nedeniyle sosyal adaletten bahsetmek mümkün olamayacaktır.

 

-Düzenlemenin SosyalPolitika araçlarından; “ Gelirler  Politikası” Kapsamında olduğu söylenebilir.